قلعه فلك الافلاك يكي از مشهورترين جاذبه‌هاي تاريخي و گردشگري استان لرستان است اين قلعه در بالاي تپه‌اي باستاني و در مركز شهر خرم‌آباد قرار دارد. قلعه فلك الافلاك از شمال به خيابان فلك الافلاك، از شرق و جنوب شرقي به رودخانه خرم‌ رود، از غرب به خيابان امام خميني و محدود مي‌شود.
بناي اوليه قلعه فلك الافلاك به زمان شاپور اول ساساني در قرن سوم ميلادي بازمي‌گردد. ساسانيان از اين دژ به عنوان مركز حكومتي و نظامي استفاده مي‌كردند. نام «فلك الافلاك» (به معناي سپهر سپهران)، عنواني است كه از دوره قاجاريه براي اين قلعه در نظر گرفته شد و از آن روزگار تا به حال باقي مانده است. در واقع وجه نامگذاري اين بنا، شايد به دليل وجود دوازده برج قلعه كه اشاره‌اي به دوازده برج فلكي دارد، باشد. قلعه فلك الافلاك با وسعت تقريبي5300 مترمربع است و داراي 8 برج، 2 صحن و 300 جان‌پناه مي‌باشد. فضاي داخلي قلعه به 4 تالار نسبتاً بزرگ پيرامون و تعدادي تالار و اتاق تقسيم شده است. ارتفاع بلندترين ديوار تا سطح تپه 23 متر است. مصالح بكار رفته در ساخت اين قلعه، سنگ، آجر، خشت و ملات گچ و آهك است.
از ويژگي‌هاي اصلي اين بنا مي‌توان به قرارگيري بر فراز صخره‌هاي سنگي و اِشراف كامل آن به دره تاريخي خرم‌آباد و جاري شدن چشمه پرآب گلستان از دامنه شمالي تپه اشاره نمود. مجاورت قلعه فلك الافلاك با غارهاي پيش از تاريخ دره خرم‌آباد، سنگ نوشته خرم‌آباد، مناره آجري، پل شكسته (پل شاپوري) و گرداب سنگي، بيانگر پيوستگي تاريخي اين قلعه با آثار مذكور است.
اين قلعه در دوره‌هاي گوناگون، دستخوش تغيير و تحولات متعددي شده است كه بيشترين اين تحولات مربوط به دوره صفويه تا قاجار مي‌باشد. در حال حاضر قلعه فلك الافلاك كه پس از ثبت در فهرست آثار ملي كشور به «موزه فلك الافلاك» تغيير نام داده است، شامل بخش‌هاي مردم‌شناسي، هنرهاي سنتي و باستان‌شناسي مي‌شود.
از ديگر آثار ديدني اين موزه در بخش مردم‌شناسي، سنگ قبرهاي اهالي منطقه است كه با ديگر نواحي ايران تفاوت جالب توجهي دارند. در اين نواحي رسم بوده كه بالاي قبر، سنگي عمودي قرار مي‌دادند و روي آن صحنه‌هايي از زندگي فرد درگذشته حجاري مي‌نمودند. در تالار باستان‌شناسي موزه تعداد زيادي اشياي ارزشمند مفرغي، سفالي و سنگي متعلق به هزاره‌هاي پيش از ميلاد به نمايش گذاشته شده است. اين آثار طي ساليان اخير از حفاري‌هاي گروه‌هاي باستان‌شناسي يا حفاران غيرمجاز و قاچاقچيان ضبط شده است. اين آثار بيانگر ديرينگي و پيشرفت تمدن كهن منطقه لرستان مي‌باشند.
نشاني: خرم آباد – خيابان امام (ره) – دوازده برجي

منبع: سايت راهنماسفر